Χαραγμένο στη μνήμη όλων των συναδέλφων, αλλά και των επισκεπτών του Μουσείου Τύπου της ΕΣΗΕΠΗΝ, θα μείνει το πολύτιμο έργο ζωής του αείμνηστου διακεκριμένου δημοσιογράφου και συγγραφέα Νίκου Ψιλάκη.
Όπως ανακοίνωσε κατά τη διάρκεια τιμητικής εκδήλωσης στα Χανιά ο Πρόεδρος της ΕΣΗΕΠΗΝ Κυρ. Κορτέσης, στο Μουσείο θα διαμορφωθεί ειδικός χώρος, όπου θα εκτίθενται τα έργα του αείμνηστου πνευματικού δημιουργού.
Σε μια εξαιρετική και συγκινησιακά φορτισμένη εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα Μεγάλο Αρσενάλι στα Χανιά στα πλαίσια της 4ης διεθνούς έκθεσης βιβλίου, τονίστηκε η σημασία της τεράστιας πνευματικής παρακαταθήκης που κατέλιπε ο βραβευμένος δύο φορές από την Ακαδημία Αθηνών Νίκος Ψιλάκης.
Στην εκδήλωση απηύθυνε χαιρετισμό ο περιφερειάρχης Κρήτης Σταύρος Αρναουτάκης, ο οποίος αναφέρθηκε με λόγια συγκίνησης και σεβασμού στη μνήμη του Νίκου Ψιλάκη, τονίζοντας την πολύχρονη φιλία που διατηρούσαν και τη διαχρτονική προσφορά του συγγραφέα στον πολιτισμό, τη δημοσιογραφία και τη λαογραφική έρευνα της Κρήτης.
«Η παρακαταθήκη του Νίκου Ψιλάκη είναι σπουδαία και διαχρονική. Αφιέρωσε τη ζωή του στην καταγραφή της κρητικής παράδοσης, στην ανάδειξη της Κρητικής Διατροφής. Για τέσσερις δεκαετίες ερεύνησε και μελέτησε, κάθε πτυχή του λαϊκού πολιτισμού της Κρήτης. Τα βιβλία του είναι μνημειώδεις εκδόσεις για το φαγητό, τα μοναστήρια, τις λαϊκές τελετουργίες», ανέφερε ο Περιφερειάρχης.
Υπογράμμισε ακόμα πως υπήρξε γνήσιος πνευματικός άνθρωπος, ανιδιοτελής
υπηρέτης της τοπικής ιστορίας και της παράδοσης. «Σε εμάς, που τον γνωρίσαμε
πέφτει το μεγάλο φορτίο. Να αναδείξουμε το έργο του, φροντίζοντας η φωνή και
η πένα του να παραμείνουν κομμάτια του ψηφιδωτού της παράδοσης της Κρήτης»,
τόνισε μεταξύ άλλων ο Σταύρος Αρναουτάκης.
Η εκδήλωση περιλάμβανε ομιλίες από σημαντικές προσωπικότητες των γραμμάτων και της δημοσιογραφίας. Του ποιητή και δοκιμιογράφου Παντελή Μπουκάλα, του εκπρόσωπου της Ένωσης Συντακτών Ημερήσιων Εφημερίδων Πελοποννήσου – Ηπείρου – Νήσων Θανάση Μπαμπανέβα, καθώς και της προέδρου της Ένωσης Φιλολόγων Ν. Ηρακλείου Μαρίας Χαραλαμπάκη. Τη συζήτηση συντόνισε ο δημοσιογράφος και φωτογράφος Γιώργος Πατρουδάκης, ενώ χαιρετισμό απηύθυνε ο πρόεδρος της Ένωσης Συντακτών Πελοποννήσου – Ηπείρου – Νήσων Κυριάκος Κορτέσης.
Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν ο πρόεδρος του ΤΕΑΣ Κώστας Θεοδωρόπουλος, ο αντιπρόεδρος της ΕΣΗΕΠΗΝ Αντώνης Παπουτσάκης, ο αντιπρόεδρος του ΤΕΑΣ και έφορος της ΠΟΕΣΥ Κώστας Βασιλάκης, το μέλος του Δ.Σ. του Μουσείου Τύπου Ειρήνη Τσάκα και οι συνάδελφοι Γιώργος Λαγουβάρδος, Μανόλης Κοκολάκης, Μανόλης Κονσολάκης, Παντελής Χουλάκης, Γιώργος Γεωργακάκης, Βίκυ Παπαδογιαννάκη και Γιώργος Κώνστας. Για τη διοργάνωση φρόντισε ο συνάδελφος Μαν. Αργυράκης.
Μετά το πέρας της εκδήλωσης η σύζυγος του Νίκου Ψιλάκη, Μαρία και η κόρη του Έφη προσέφεραν γλυκίσματα και παραδοσιακό ποτό στη μνήμη του. Ευχαρίστησαν με θερμά λόγια όσους θυμήθηκαν και τίμησαν τον αξέχαστο, πολυαγαπημένο δικό τους Νίκο.
Η ομιλία Θανάση Μπαμπανέβα
Νίκος Ψιλάκης ο υμνολόγος της Κρήτης
Στην ομιλία του για το έργο και το ψυχικό μεγαλείο του Νίκου Ψιλάκη ο Θανάσης Μπαμπανέβας τόνισε τα εξής:
Υπάρχουν ορισμένες σταθερές στη ζωή που τις ακολουθούν, όσοι νοιώθουν ότι υπηρετούν αξίες, οράματα και ιδανικά. Μένουν όρθιοι, αταλάντευτοι, με πυξίδα τους το ήθος, την ανιδιοτέλεια, την κοινωνική προσφορά και το παράδειγμα που δυστυχώς λείπει σήμερα ιδίως προς τους επερχόμενους, τους νεώτερους.
Μ’ αυτές τις αρχές πορεύτηκε ο μύστης των γραμμάτων, εξαίρετος συνάδελφος, ο δημοσιογράφος, συγγραφέας μα πάνω απ’ όλα ο υψιπετής πνευματικός δημιουργός, ο πολυαγαπημένος μας αξέχαστος αείμνηστος Νίκος Ψιλάκης.
Ο Νίκος Ψιλάκης για το συγγραφικό έργο του οποίου κληθήκαμε σήμερα να μιλήσουμε να αναλύσουμε και να στοχαστούμε, στάθηκε αγέρωχος μπροστά στην κοινωνία και ως μαχητής της ζωής άνοιξε λεωφόρους γνώσεων που παραμένουν ανεξίτηλα χαραγμένες στις δέλτους της πνευματικής παρακαταθήκης και της διδαχής.
Αθεράπευτα λάτρης της Κρήτης πνεύμα ανήσυχο και ιδιαίτερα διορατικό αλλά και πολίτης του κόσμου άφησε το μοναδικό αποτύπωμά του και κατέλαβε με την πέννα του περίοπτη θέση στο πάνθεον των αθανάτων των ελληνικών γραμμάτων.
Η δημοσιογραφική οικογένεια της ΕΣΗΕΠΗΝ νοιώθει πραγματικά υπερήφανη που ένα μέλος της, διακόνησε το λειτούργημά του στην ελληνική περιφέρεια και αξιώθηκε να τιμηθεί δύο φορές από το ανώτατο πνευματικό ίδρυμα της χώρας, την Ακαδημία Αθηνών.
Ο Νίκος με γενναιότητα και αυταπάρνηση έδωσε το δικό του γήινο αγώνα και εγκατέλειψε τα εγκόσμια την αποφράδα ημέρα της 2ας Νοεμβρίου 2024.
Τα γραπτά του όμως, τα υπερπολύτιμα έργα του, η μοναδική του πνευματική παρακαταθήκη είναι κληρονομιά για όσους θελήσουν να εντρυφήσουν και να αναδείξουν στο μέλλον τη μεγαλειώδη προσφορά του.
Ο Νίκος Ψιλάκης για όσους παροικούμε την Ιερουσαλήμ ανέπνεε και ζούσε για να διαβάζει και να γράφει. Να αναζητά μέσα από μια αέναη αναδίφηση στοιχεία, αφηγήσεις, περιγραφές, που αποτελούσαν εχέγγυα και ντοκουμέντα για να συνθέσουν τον καμβά ενός αιώνα με σημαντικές εξελίξεις, όχι μόνο στον πολιτικό, αλλά και τον γενικότερο κοινωνικό, οικονομικό πολιτιστικό περίγυρο.
Είναι χαρακτηριστικό, όσο και ενδεικτικό του τρόπου που ερευνούσε τα στοιχεία που ενδιέφεραν, τα συγκέντρωνε μέσα από ένα κυκεώνα καταγραφών αυθεντικών μαρτυριών και πληροφοριών πάντα συλλέγοντάς τα με την απαραίτητη
διασταύρωσή τους με την πολύτιμη συμβολή και συνεργασία της αγαπημένης του συζύγου Μαρίας και της κόρης του Έφης. Το μεγάλο του πάθος βέβαια ήταν η φωτογραφία που υπηρέτησε πιστά σ’ όλη του την επαγγελματική διαδρομή.
Ο Νίκος Ψιλάκης γεννήθηκε στην Κασταμονίτσα Ηρακλείου στις 6 Αυγούστου 1955.
Διετέλεσε διευθυντής της εφημερίδας «ΔΗΜΟΚΡΑΤΗΣ», και του περιοδικού «Κρητική Επιθεώρηση» συνεργάσθηκε βέβαια και με άλλα έντυπα. Υπήρξε επί η χρόνια πρωινή φωνή όλης της Κρήτης από τις 22 Μαΐου 1989 πρώτη ημέρα λειτουργίας του «Ράδιο Κρήτη». Επίσης είχε επιμεληθεί το σενάριο και την έρευνα σε περισσότερα από 80 ντοκιμαντέρ στην κρατική τηλεόραση (1986- 1993) με λαογραφικό ή και γενικότερο πολιτιστικό περιεχόμενο. Έγραψε μυθιστορήματα και ιστορίες, όλα στραμμένα γύρω από την τέχνη και την παράδοση.
Ως περήφανο γέννημα θρέμμα του κρητικού τόπου, πάντα θαύμαζε την ιστορία και τους θρύλους του νησιού του, αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας. Έχει επίσης γράψει περισσότερα από 25 βιβλία ανάμεσα στα οποία είναι: Ο πολιτισμός της ελιάς. Το ελαιόλαδο, Το ψωμί των Ελλήνων, Κρητική Παραδοσιακή Κουζίνα, Ελαίας στέφανος. Η ελιά και τα στεφάνια της στον πολιτισμό των Ελλήνων, Τα βότανα στην κουζίνα, Μοναστήρια και Ερημητήρια της Κρήτης, Λαϊκές τελετουργίες στην Κρήτη – Έθιμα στον κύκλο του χρόνου, Κρητική Μυθολογία, Οίνοψ Πόντος, Ταξίδια και έρευνες στην Κρήτη του 1850. Τα βιβλία «Ελαιόλαδο», «Κρητική Παραδοσιακή Κουζίνα», «Το ψωμί και τα γλυκίσματα των Ελλήνων» και τα «Βότανα στην Κουζίνα» και πολλά άλλα από τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί στην αγγλική, γαλλική, γερμανική, ιταλική, ολλανδική, ρωσική, κινέζικη και ιαπωνική γλώσσα.
Ο Νίκος ήταν μέλος της Εταιρείας Κρητικών Ιστορικών Μελετών, της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας και υπήρξε για σειρά ετών Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας Γεύσης (1997-2007). Υπήρξε μέλος της επιτροπής του ΕΟΤ για την καθιέρωση της ελληνικής γαστρονομίας.
Είχε λάβει μέρος ως εισηγητής σε περισσότερα από 200 συνέδρια και εκδηλώσεις. Ανάμεσα σ’ αυτά συγκαταλέγονται εισηγήσεις σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Γερμανία, Ελβετία, Φιλανδία, Βέλγιο κ.α.), στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και στην Ιαπωνία, σχετικά με το κρητικό – μεσογειακό διατροφικό πρότυπο, το ελαιόλαδο και άλλα θέματα πολιτιστικού ενδιαφέροντος. Επίσης, υπήρξε εισηγητής σε ημερίδα για το Ελαιόλαδο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Είχε πραγματοποιήσει δώδεκα εκθέσεις φωτογραφίας σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες και στις ΗΠΑ. Είχε διδάξει Ιστορία και Μοναστηριολογία σε Περιφερειακά Επιμορφωτικά Κέντρα Φιλολόγων, σε σεμινάρια Ξεναγών και είχε πραγματοποιήσει διαλέξεις για θέματα των ερευνητικών ενδιαφερόντων του σε Πανεπιστήμια στην Ελλάδα και στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Υπήρξε επιστημονικός υπεύθυνος Κέντρου Επαγγελματικής Κατάρτισης με θέμα την ανάδειξη της τοπικής γαστρονομίας.
Μετά από πολλά αξιέπαινα ιστορικά, λαογραφικά και λογοτεχνικά βιβλία στράφηκε στο παιδικό μυθιστόρημα.
«Ο διδακτισμός απωθεί το παιδί, όπως απωθεί και τους μεγάλους, η ειλικρίνεια και η αγάπη τα έλκουν. Η ειλικρίνεια και η αγάπη πάντα κερδίζουν», πίστευε ακράδαντα ο Νίκος Ψιλάκης.
Το 1994 η Ακαδημία Αθηνών του απένεμε βραβείο για το σπουδαίο δίτομο έργο του «Μοναστήρια και Ερημητήρια στην Κρήτη», με αναφορές σε 364 μοναστήρια και ασκηταριά που λειτούργησαν κατά καιρούς στο νησί.
Στις 20 Δεκεμβρίου 2022 βραβεύτηκε για 2η φορά από την Ακαδημία Αθηνών με το τιμητικό Έπαινο του Λογοτεχνικού Ιδρύματος Ουράνη, για τη συμβολή του στην ιστορική μυθιστοριογραφία. Για το έργο του «Μοναστήρια και Ερημητήρια της Κρήτης», τιμήθηκε επίσης με βραβείο των Δημοσιογραφικών Ενώσεων και με το βραβείο Νίκος Καζαντζάκης του Δήμου Ηρακλείου για την προσφορά του στα Γράμματα.
Ο πολυαγαπημένος μας Νίκος σε όλους τους κοινωνικούς αγώνες όχι μόνο δήλωνε παρών, αλλά ήταν και μπροστάρης. Με εκείνη την ακαταμάχητη φρεσκάδα της νιότης του, τη συνέπεια, τη μαχητικότητα και τη δύναμη της ψυχής του, στήριζε, αγωνιζόταν για την επιμόρφωση και τον λαϊκό μας πολιτισμό.
Προσωπικά πιστεύω, χωρίς καμία ιδιαίτερη έπαρση και υπερβολή, ότι στο Νίκο Ψιλάκη οφείλουμε και πρέπει να απομείνουμε τον τίτλο του υμνολόγου των ηθών, εθίμων και λαϊκών παραδόσεων της Κρητικής ζωής. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι ήταν ο άνθρωπος ο δημοσιογράφος που ανέδειξε και επέβαλε διεθνώς την Κρητική διατροφή ως μια γενικότερη κουλτούρα γευσιγνωσίας.
Το κύκνειο άσμα του όμως η τελευταία ομιλία του που λόγω προβλημάτων της υγείας του που είχε επιδεινωθεί, διάβασε η κόρη του, η ιστορικός Έφη σ’ εκείνη την αξέχαστη εκδήλωση στην υποβλητική ατμόσφαιρα στη Γκουβερνιώτισσα το βράδυ της 14 Ιουλίου 2024 και άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του για όσα πίστευε για τη δημοσιογραφία και το ρόλο της.
Αναφερόμενος λοιπόν στο Νίκο Καζαντζάκη ως δημοσιογράφο αυτό ήταν το θέμα του, ο Νίκος Ψιλάκης μας συγκίνησε και μας συγκλόνισε όλους επισημαίνοντας.
Προσέξτε τον τύπο. Δεν είναι μορφή εξουσίας, είναι ο κύριος τρόπος ελέγχου της εξουσίας. Και το λέω έχοντας θητεύσει πολλές δεκαετίες στον χώρο. Αλλά, προσέξτε, δεν εννοώ τη δημοσιογραφία της εργολαβίας, τη δημοσιογραφία της συγκάλυψης, τη δημοσιογραφία της αποσιώπησης, τη δημοσιογραφία της υπεκφυγής, της ανοχής και της ενοχής, της προπαγάνδας, της σκοπιμότητας, της κομματικής υπεργολαβίας, ή, χειρότερα, των προσεγμένων μεταμφιέσεων που σερβίρουν φανταχτερές σάλτσες χωρίς ουσία και γεύση, που προσφέρουν ψεύτικα καθρεφτάκια στους ιθαγενείς του κόσμου μας, γιατί το φαινόμενο δεν είναι μόνο ελληνικό.
Ο έντιμος τύπος βρίσκεται σήμερα όσο ποτέ στρυμωγμένος και φανταστείτε τι θα γίνει όταν θα ζούμε σ’ έναν πλήρη ολοκληρωτισμό με τον μανδύα κάποιας δημοκρατίας, όταν δεν θα υπάρχει κανείς για να φωνάξει – έτσι για να θυμηθούμε τον αεί επίκαιρο Μπρεχτ. Προσέξτε τον τύπο. Δημοκρατία χωρίς ελεύθερη δημοσιογραφία δεν μπορεί να υπάρχει. Ε-λεύ-θε-ρη.
Ασφαλώς αποτελεί τιμή για τον δημοσιογραφικό κόσμο το γεγονός ότι δικός μας άνθρωπος ο Νίκος Καζαντζάκης υπήρξε ο πιο πολυδιαβασμένος Νεοέλληνας συγγραφέας. Κόσμησαν τον τύπο τα κείμενά του.
Και είναι καιρός να αντλήσουμε παραδείγματα όχι μόνον από τον Καζαντζάκη αλλά και από τους πλείστους όσους θεράποντες του λόγου του ελληνικού που έδωσαν πνοή, ομορφιά και χάρη στον τύπο. Τους χρονογράφους ας πούμε. Τους επιφυλλιδογράφους.
Αυτόν τον υπέροχο κόσμο που συμπορεύτηκε με την είδηση και το ρεπορτάζ, αυτόν τον εξαιρετικής σπουδαιότητας πλουραλισμό που καθιστά την εφημερίδα μέσον ενημέρωσης και, παράλληλα, δίαυλο αισθητικής, χορηγό παιδείας, παράγοντα μάθησης και διαμόρφωσης συνειδήσεων, μέσον εξοικείωσης με τον σωστό λόγο, αυτόν τον υπέροχο πλουραλισμό που προσδίδει ευρύτερες διαστάσεις στον ρόλο του τύπου. ΑΘΑΝΑΤΟΣ
ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ